Tom (15) eet alleen maar rauw voedsel. Omdat zijn moeder er van overtuigd is dat dat gezond is. Daardoor blijft Tom misschien wel 12 centimeter korter dan hij zou kunnen worden. Zien we in de IDFA-documentaire Rauwer die onlangs in première ging. Het is een vervolg op de eerdere documentaire Rauw (2008). Sindsdien is er veel ophef over de aanpak van deze moeder. Zelfs jeugdzorg is er op gesprongen. Het laatste nieuws is dat Tom is ondergedoken om te voorkomen dat hij uit huis wordt geplaatst.
Nou heeft de ingreep van jeugdzorg er meer mee te maken dat Tom al een aantal jaar niet meer naar school gaat en thuisonderwijs krijgt van zijn moeder (zonder dat ze daar toestemming voor heeft), dan dat hij alleen maar rauw eet. In de media wordt vooral moeders argument aangehaald dat het op de middelbare school te moeilijk was voor Tom om zijn rauwe dieet vol te houden (ja, ik herinner me die dagelijkse gang naar de dichtstbijzijnde supermarkt ook nog goed, voor de gevulde koeken met zo’n roze laagje erop…). Maar er speelde ook mee dat Tom op school niet de vrijheid had zelf te bepalen wat hij wilde leren. De discussie over thuisonderwijs laat ik even links liggen; wie er interesse in heeft, kan mijn blog lezen Waarom je meer leert zonder school.
Rauw én veganistisch
Maar hoe zit het precies met dat rauwe dieet van Tom, kan je dat als ‘kindermishandeling’ bestempelen? In de documentaire zien we dat moeder Frances en Tom vooral groenten, noten en fruit eten, heel veel fruit. In de vorm van salades en smoothies. Allemaal rauw dus. Dit wordt naar voren gebracht als hét dieet voor ‘rawfoodies’. Maar de documentaire geeft verder geen uitleg over over wat de filosofie van raw food precies inhoudt. We horen moeder Frances wel af en toe zeggen dat je door voedsel niet te koken de voedingswaarde en voedingsenzymen behoudt. Dat klopt. Maar de vraag is of je daarvoor persé 100% rauw moet eten. Ik denk het niet. Lees daarover mijn blog De rauwe waarheid over raw food.
Tegelijkertijd is het jammer dat je door deze documentaire het beeld krijgt dat rauwe voeding iets absurds is. Omdat Frances 100% rauw eet zie je alleen de extreme kant van rauw eten. Terwijl er onmiskenbaar ook grote gezondheidsvoordelen zitten aan regelmatig (liefst bij elke maaltijd) iets rauws eten.
Strikt genomen kan je binnen de raw food filosofie ook rauw vlees en/of vis en andere rauwe dierlijke producten eten. De mensen die dat doen zijn binnen de raw food community waarschijnlijk wel in de minderheid. Tom en Frances doen dat zeker niet. Het dieet van Tom is dus rauw én veganistisch. En dan wordt de kans toch wel erg groot dat er tekorten ontstaan aan voedingsstoffen zoals volwaardig eiwit, vitaminen (B12 en vitA), mineralen (ijzer, zink) en de essentiële visvetzuren DHA en EPA. Er wordt vaak verondersteld dat dat soort essentiële nutriënten ook uit plantaardige bronnen gehaald kunnen worden. Maar uit onderzoek blijkt dat die vaak veel minder goed worden opgenomen door ons lichaam of niet goed omgezet worden, zeker door kinderen (lees mijn blog Waarom dierlijke producten soms onmisbaar zijn). Ik wil hopen dat Frances zo eerlijk is om ook dat soort informatie te onderzoeken…
Tekorten
Het is bijvoorbeeld erg lastig om aan voldoende (volwaardige) eiwitten te komen met alleen maar noten en wellicht kiemgroenten. Veganisten die wel ‘koken’ eten vaak veel peulvruchten en granen om aan eiwitten te komen. Peulvruchten kan je ook kiemen, dus dat zouden ze nog wel binnen kunnen krijgen. Maar qua hoeveelheden is dat een heel ander verhaal dan bij vlees of zuivel. En je mist bepaalde aminozuren die niet in plantaardig eiwit zitten. Wat betreft de vetten is het nog waarschijnlijker dat Tom daar iets misloopt. Zeker voor de ontwikkeling van het brein zijn de meervoudig onverzadigde visvetzuren onmisbaar (DHA en EPA). Met alleen het plantaardige onverzadigde vetzuur ALA (alfalinoleenzuur) uit walnoten en lijnzaad kom je er niet (zie mijn blog over vetten). DHA is sinds kort ook uit bepaalde algen te halen. Hopelijk weet Frances dat…
Jammergenoeg wordt in de documentaire niet echt duidelijk hoe het precies met de gezondheid van Tom gesteld staat. Er wordt eigenlijk alleen gefocust op zijn achtergebleven lengte. Als dat alles zou zijn, zou ik me daar verder niet zo’n zorgen over maken. Het grootste deel van de wereldbevolking is korter dan wij kaashoofden. En daar heeft Frances misschien best wel een punt; dat Tom niet te kort is, maar dat de meeste Nederlanders onnatuurlijk lang zijn. Maar los daarvan zou ik willen weten hoe het zit met de botdichtheid van Tom, hoe zijn vetzurenprofiel er uit ziet, en hoe het zit met de waardes van belangrijke stoffen in zijn lijf als ijzer, zink, vitamine A, B12 etc. Dan pas kan je er echt wat over zeggen.
Experiment
Toch ziet Tom er eigenlijk best wel gezond uit (zijn moeder een stuk minder….). En dat is ongetwijfeld voor een groot deel te danken aan alles wat hij NIET eet. Alle E-nummers, bestrijdingsmiddelen, toegevoegde suikers, geharde plantaardige vetten, gluten, de overload aan koolhydraten in het moderne dieet… Dat allemaal niet. Wat mij betreft heeft de moeder daar dan ook een punt als ze zegt dat ons moderne dieet dat ons door supermarkten en reclames wordt aangepraat minstens zo ‘experimenteel’ is als haar raw food dieet. Wat dat betreft vind ik dat alle aandacht van jeugdzorg voor dit rauwe dieet, dan minstens ook zou moeten gelden voor alle kinderen die dagelijks kant-en-klaar-maaltijden en ander fast-food te eten krijgen.
Maar eerlijk gezegd denk ik niet dat het rauwe dieet (met z’n mogelijke tekortkomingen) het grootste probleem voor Tom is. Veel erger vind ik de manier waarop zijn moeder hem meesleept in haar eigen geloof. De manier waarop ze hem geïndoctrineerd heeft en woorden in de mond legt is op z’n zachts gezegd tenenkrommend. Daar komt dan nog bij dit hele circus dat er omheen ontstaan is. Waarom heeft zijn moeder überhaupt ingestemd met het maken van die documentaires? Om haar eigen geloof te kunnen verkondigen? Die jongen moet toch niet op deze leeftijd bij een Wereld draait door zitten en zich moeten verdedigen over een dieet dat geheel bij zijn moeder vandaan komt? Dat zijn moeder het zo ver heeft laten komen dat hij nu onder moet duiken vind ik echt onbegrijpelijk rauw.
Goed stuk Roos. Dank voor de nuancering. Fijne dagen voor jou en die je lief zijn X
Mooi zo, had je die docu ook gezien? Jij ook fijne feestdagen!
Bedankt voor het schrijven van dit interessante stuk! Fijne, genuanceerde inzichten. Het zou leuk zijn als Frances eens zoiets las…
Weet je wat ik ook gek vindt…. in de documentaire zegt de kinderarts van het AMC dat ze etenswaren heeft voorgesteld die binnen het dieet van Frances acceptabel zijn, om Tom zo meer vetten en calcium binnen te laten krijgen. Ze noemt hierbij geweekte sesamzaadjes. Ik zou verder ook denken aan rauwgeperste vetten, zoals kokos, olijf, lijnzaad, etc. Rauwe kokosmelk kan ook, of rauwe cacaoboter. Ik zie tom en frances vooral salades met een klein beetje dressing (waar vet in kan zitten) en smoothies eten. Ook heb ik nauwelijks avocado’s gezien.
Ook zag ik in de docu dat raw-guru David Wolfe voorstelt om Tom boter te geven, zodat hij bepaalde stoffen meer binnenkrijgt en wellicht harder zal gaan groeien, maar ook dit voert Frances niet uit.
Dit lijkt er voor mij op dat Frances op geen enkele manier bereid is open te staan voor de ideeën van anderen, of ze nu zelf rauw eten of niet.
Dit ten koste van de gezondheid van haar zoon…. Ik zie uit naar het vervolg op deze docu. De maakster heeft met Tom afgesproken dat ze hem weer zal volgen als hij 18 is, om te kijken hoe hij dan eet en hoe hij over rawfood denkt. Ik vermoed dat hij nog flink in botsing zal gaan met haar, als hij eindelijk echt gaat puberen.
Hoi Liesbeth, ja inderdaad maakt het lastig oordelen (terwijl dat wel alom gebeurt) dat we niet precies weten wat ze eten. Je zou inderdaad verwachten en hopen dat ze flink wat van die gezonde vetten als kokosolie en lijnzaadolie, hennepolie etc. gebruiken. Goeie grasboter zou nog beter zijn, maar inderdaad zit dat er waarschijnlijk niet in… Ik hoop ook wel een beetje dat Tom lekker gaat mee-eten met de familie van z’n vriendin!
Thanks voor je heldere uiteenzetting. Het verwoord precies wat ik ook vind. Ik besprak de docu afgelopen week met mijn ouders. Nu ook de link naar jouw artikel doorgestuurd.
Fijne dagen!
Barbara
Dank!
Hoi Roos,
Fijn genuanceerd verhaal. Ben ook met je eens dat het tegenwoordig gebruikelijk dieeet ook zeer expirimenteel is, en hier veel op af te dingen valt.
Verder merk ik dat er bij zo ongeveer iedereen een gebrek aan kennis over voeding bestaat, als ik bijvoorbeeld van mensen die medicijnen hebben gestudeerd (of dat nu doen) hoor hoeveel zij leren over voeding dan schrik ik me een hoedje!
Ik heb echter ook 1 kritische kantekening bij je verhaal, je schrijft dat Tom er gezond uitziet, nu heb ik die documentaire ook gezien en ik ook dat met je eens.
Punt is echter wel dat ik 4 mensen ken die inmiddels enkele decenia veganistisch eten, alle 4 zijn arbeidsongeschikt, met de kennis van nu lijkt dit bij tenminste 3 van de 4 gerelateerd te zijn aan hun voedingspatroon.
Eerder dit jaar ontmoete ik in Engeland in een permacultuurcentrum een voedingsarts. Ze vertelde dat ze regelmatig patienten had die zij (net als Lierre Keith in haar boek the Vegetarien Myth) recovering vegans noemde.
Mijn interesse was daardoor gewekt, en we spraken uitgebreid over de relatie tussen voeding en gezondheid en over veganistich/vegetarisch eten, de aanleiding hiervoor was dat het Britse permacultuurcentrum waar wij beide te gast waren enkel vegetarisch eten serveerde. Zij had daarom wat vis mee genomen om niet heel de week vegetarisch te hoeven eten. Over vegetarisch eten zij ze “It would be nice if we could do that…”
En hoewel zij uiteraard niet op afstand mijn bekenden kon diagnostiseren, durfde zij het wel aan te stellen dat het waarschijnlijk was dat hun gezondheidsproblemen voedingsgerelateerd zijn, omdat zij in haar praktijk ook duidelijk een trend waarnam, enkele jaren streng veganistisch eten hoeft geen probleem te zijn, korte tijd vasten ook niet, maar mensen die tientallen jaren een dergelijk voedingspatroon aanhouden komen wel erg vaak in de problemen.
En aangezien Tom nog niet eens tientallen jaren oud is en ook nog in de groei is, durf ik de stelling Tom ziet er gezond uit er zal wel geen probleem zijn niet aan.
Hoi Roos,
Nog even voor alle duidelijkheid, ik ben erg blij met je genuanceerdheid, en begrijp je kritische houding ten opzichte van het tegenwoordig gebruikelijke voedingspatroon maar al te goed.
Ben wellicht alleen nog wat voorzichtiger, zelfs de halve suggestie dat het dieeet van Tom wellicht niet schadelijker is dan het tegenwoordig gebruikelijke voedingspatroon durf ik niet aan. Voorzorgsbeginsel staat daarbij op de voorgrond.
Jaren geleden heb ik me eens flink verdiept in de gevolgend van veganistisch eten voor mensen in de groei, kids dus, de aanleiding was toen een veganistische bekende van me die een kind verwachte. Hij was zeer geinteresseerd en heeft zich toen ook uitgebreid in de materie verdiept en heeft na rijp beraad samen met zijn vrouw besloten dat ze overgingen op een diverser minder extreem dieeet. Inderdaad met bescheiden hoeveelheden biologisch/lokaal vlees en wat vis, zoals jij ook beschrijft op een andere pagina van deze blog. De conclusie was toen dat voor mensen in de groei een divers dieeet nog belangrijker lijkt te zijn.
Grappig dat jij (blijkens een andere pagina van deze blog) beschuldigd bent van het verdedigen van de belangen van de vleesindustrie, jou kennende is dat inderdaad een tamelijk bizarre stelling.
Toen ik onlangs via twitter wat berichtjes poste waaruit duidelijk werd dat ik ook wel bescheiden hoeveelheden bio/lokaal vlees vis van goede kwaliteit eet, kon ik aan mijn qwitter stats zien dat alerlei mensen die in hun profiel repten van een vegetarisch/veganistische levensstijl mij ontvolgt hadden die week.
Daarover heb ik natuurlijk ook weer een tweet gestuurd waarop ik van minder starre vegetariers (die zijn er natuurlijk ook!) weer genuanceerder reacties kreeg. Zo van: “Wat een vertrouwen, jij bent vanwege je werk altijd op zoek naar maximale duurzaamheid en je bent zo bewust met dit soort dingen bezig, wat een tunnelvisie heb je dan als je dan meteen op unfollow klikt. ”
En die volgers die ben ik graag kwijt… over het algemeen vind ik dat alles zo zijn functie heeft en zo een documentaire als rauwer kan een heel nuttige functie hebben, het kan een maatschappelijk discussie over voedsel op gang brengen en dergelijke… maar met een blijvend starre houding gaan we de wereld niet veranderen, daar geloof ik niet in.
Of om maar eens met een wellicht een beetje flauwe docentenspreuk te eindigen, wie nooit van mening veranderd, heeft zelden wat geleerd.
Open staan voor andere opvattingen lijkt me inderdaad wel erg handig.
Groet,
Maranke
Hoi Maranke, bedankt voor je nog genuanceerdere reacties! Ik ben het er helemaal mee eens. Dat was misschien wat onduidelijk in mijn stuk, maar ik denk ook dat je niet aan de buitenkant kunt zien of iemand gezond is; zelfs veganisten die zich nu prima voelen (en er flitsend uitzien), kunnen onzichtbaar wel tekorten aan het opbouwen zijn. Ik ben zelf ook aan het shiften van min of meer vegetarisch naar meer vlees vanwege wat ik daarover lees. En ik zou ook heel graag willen dat vegetarisch eten ZOU kunnen… ik blijf nog even zoeken 😉
Dank lieve roos ,
Voor je heldere info over voedsel en voor je recepten en boeiende links!!
ik heb er heel veel aan!!!heel goed…
Xandra
Kort: ik ben voor kritisch zijn met wat je in je mond steekt, voor afwisseling, rauw, gekookt, vlees, vis , kaas, noten, bonen, etc. Wat mij opviel dat Tom vooral zijn moeder napraatte en een aantal meer met gips liep. Het kan natuurlijk een langdurige gecompliceerde breuk zijn geweest, maar toch..