99 % vegan: al mijn smoesjes de deur uit

Ik ben vegan geworden. Ik, die roomboter adoreert en verliefde gevoelens naar een gekookt eitje kan koesteren. En wellicht voor jullie lezers nog schokkender: ik, die vier jaar geleden nog op deze blog schreef dat een vegetarisch dieet niet natuurlijk is… What happened?!

Ik keek in februari twee documentaires over een puur plantaardig dieet (veganistisch dus; vegetariërs eten nog wel zuivel en eieren).

The gamechangers, en What the health.

Die zeggen dat je prima 100% plantaardig kunt eten, zelfs als je topsporter bent. 

Typisch Amerikaanse documentaires die je meeslepen en één kant van het verhaal laten zien.

Maar ook schokkende beelden die je confronteren met hoe we de aarde uitputten omdat we dierlijke producten willen eten. 

Waarna je meteen denkt: What the fuck, ik moet vegan worden! 

Dus werd ik in februari vegan.

En ik blijf het. Maar dan wel op een flexi manier. Voor de diehard vegans is dat vloeken in de kerk. Die zien veganisme als een levensstijl waarbij wij mensen geen enkel dierlijk product gebruiken; ook niet voor kleding of schoeisel. Maar voor mij is 99% (90% mag ook) plantaardig juist het meest natuurlijke en passende dieet op dit moment. Gezond voor moeder aarde en gezond voor ons. Lees hier waarom.

Vegan is hip, maar nog lang niet mainstream

Natuurlijk is er van alles af te dingen op die documentaires. Ze laten zoals zo vaak maar één kant van het verhaal zien. Maar eerlijk gezegd vind ik dat niet zo erg: hoe meer mensen minder vlees en zuivel gaan eten, hoe beter. Vegan lijkt dan wel enorm hip en populair, maar feitelijk eet nog maar minder dan 1% van de Nederlandse bevolking veganistisch. En minder dan 10 % is vegetariër (Bron: Trouw, 25 jan 2020). De rest eet dus allemaal nog regelmatig vlees en zuivel. En dat vraagt enorm veel van de aarde. De plek waar wij leven, die heeft zorg nodig. Dat is nu het allerbelangrijkste.

Wil je echt invloed hebben op het klimaat, dan is een plantaardig dieet zo ongeveer het beste wat je kunt doen naast het beperken van verre vliegreizen. Als veganist bespaar je al snel 850 kilo CO2 op de in totaal 1,9 ton CO2 die we per persoon per jaar door voeding en drinken uitstoten, aldus Milieu Centraal. Met vier dagen in de week geen vlees of vis bespaar je 260 kilo CO2.

Vier jaar geleden dacht ik andersom. Toen vond ik mijn gezondheid het allerbelangrijkste en leidend. Hoe kon ik anders meehelpen om de aarde te redden? Nu vind ik het belangrijker dat we goed voor de aarde zorgen, en dan neem ik het risico wel dat ik misschien een stofje mis. Omdat het gewoon zo extreem is hoe we de aarde uitputten. Die moet eerst herstellen.

Smoesjes die ik niet meer wil

1. De aarde lijdt, maar ik ben even met mezelf bezig

De impact die de productie van vlees heeft op de gezondheid en duurzaamheid van onze aarde, dat kan ik eigenlijk niet aanzien. Het makkelijkste is dan om het niet te zien. Een tijd lang heb ik m’n ogen er gewoon voor gesloten. Ik keek geen nieuws, was alleen bezig met m’n persoonlijke ontwikkeling, en liet me gewoon even niet raken. Begrijp me niet verkeerd; ik at feitelijk al vegetarisch en alleen af en toe wat biologisch vlees of een MSC visje. Maar ik zat wel in m’n cocon.

Nu zag ik het in die documentaires weer. Kaal geragde vlaktes, wegspoelende vruchtbare humus, hectares met soja waar eerst regenwoud stond… Het is toch gekkenwerk dat er steeds meer regenwouden vol met oeroude bomen, onontdekte planten, levende dierenkuddes, ja hele ecosystemen met de grond gelijk worden gemaakt zodat wij elke avond een stuk vlees op ons bord hebben? De veehouderij verbruikt het meeste drinkwater ter wereld (83%). Die grootschalige bio-indrustrie, dat is echt iets waar ik me voor schaam dat wij mensen dat gecreëerd hebben. Als we dat nou met z’n allen gewoon niet meer zouden doen…

En dan heb ik het nog niet eens over het dierenleed. Ik weet niet hoe het met jullie zit, maar ik moest m’n hoofd echt wegdraaien toen Arjen Lubach een paar maanden geleden beelden uit de bio-industrie liet zien en hoe het er in sommige slachterijen aan toe gaat. M’n hoofd wegdraaien, en later iets in m’n mond stoppen, nee dat gaat echt niet meer.  Dat er zo veel dieren een naar en kunstmatig leven in een industrie hebben, volgepropt met onnatuurlijk voer, volgespoten met hormonen om de productie van vlees te versnellen, daar wil ik pertinent niet meer aan bijdragen. Amen.

2. Zuivel is minder erg dan vlees

Om die reden at ik de afgelopen jaren eigenlijk al vegetarisch, met uitzondering van af en toe een kopje biologische kippenbouillon of een haring. Maar eieren en geitenkaas at ik nog wel dagelijks, want dat is toch een heel ander verhaal dan vlees, maakte ik mezelf wijs. Nee dus. 

Ook de zuivelindustrie en eieren hebben enorm veel impact op de aarde. Hoeveel koeien zitten er niet in mega-stallen opgepropt om al die melk voor ons te produceren? En hoeveel water dat kost. En het probleem van het overschot aan mest/stikstof. En de antibiotica die daarvoor gebruikt wordt. 

3. Biologische zuivel is zonder dierenleed

Maar, dacht ik, dat is de bio-industrie. Lieve biologische keuterboertjes die zorgen wél goed voor hun dieren. Die dieren komen buiten, eten gras, en hebben een relatief goed leven. Daarom at ik nog wel biologische zuivel. 

Maar nu wonen we vlak bij zo’n biologische geitenboerderij (we zijn met ons tiny house in de polders van Zoeterwoude terecht gekomen) en zien we opeens met eigen ogen hoe het echt gaat. De eerste lammetjes kwamen in maart en wat waren ze lief! Ze stonden in een apart hok en iedereen mocht er gewoon bij om met ze te knuffelen en ze een flesje te geven. Feest! Minder gezellig is het bij de moeders, die verderop in een hok eenzaam staan te blaten en op zoek zijn naar hun kleintjes. Want zo werkt dat in de zuivelindustrie; de jongen worden meteen bij de moeders weggehaald zodat wij de melk kunnen gebruiken. De melkgeiten of -koeien worden kunstmatig zo vaak mogelijk zwanger gemaakt om de melkproductie op gang te houden, wat de dieren onnatuurlijk snel uitput.

En wat gebeurt er eigenlijk met de bokjes? Die geven natuurlijk geen melk. Om die reden worden alle jonge bokjes of stiertjes geslacht. We hebben het er al wel vaker over gehad om een opvangplek voor bokjes te starten, maar voorzagen al dat we dan heel snel overvol zouden raken. Laatst stonden ze voor de ekoplaza kroketten van lamsvlees te verkopen. Dat maakte het heel duidelijk: ‘Wilt u een kroketje proeven?’, ‘nee, dank u, ik ben vegetariër’. ‘Precies mevrouw, daarom moet u nu dit kroketje eten.’

4. Biologisch-dynamisch is wél natuurlijk

Hoe doen ze dat dan op biologisch-dynamische (BD) bedrijven dacht ik? Daar is het een belangrijke waarde om de dieren zo veel mogelijk hun eigen natuur te laten leven. Zo worden bijvoorbeeld de horens niet afgesneden. Ik vatte de koe bij de horens en belde met BD geitenboerderij Hansketien, waar ik vaak de grie (feta) van kocht. Ik kreeg meteen Monique aan de lijn, één van de eigenaars, die ondertussen ook de beesten aan het voeren was maar me welwillend te woord stond. 

Ja, hun geiten leven als kudde zoals ze van nature gewend zijn. De lammetjes worden dus ook gewoon in de kudde geboren. Maar helaas, ook daar worden ze na drie dagen van de moeder gescheiden. Volgens Monique is dat relatief het beste moment; ze hebben dan de goeie biest kunnen drinken die ze sterk maakt en hebben gezien hoe het er in de kudde aan toe gaat. Als ze langer dan drie dagen bij de moeder zouden blijven zou het weer lastiger worden om ze te scheiden. Moeder en lammetjes worden zelfs met homeopathische middelen ondersteund om de scheiding te vergemakkelijken… mmm wel lief, maar ook een beetje dubbel, een pleister op de wond die je zelf hebt gemaakt. Omdat wij de melk willen, gaan de lammetjes apart en krijgen ze koeienmelk en ander voer te eten…

Gelukkig ook nog goed nieuws. Monique vertelt dat er ook BD geitenbedrijven zijn waar de lammetjes wél de hele zoogtijd bij de moeder blijven. De moedergeiten worden dan nog wel gemolken maar pas nadat de lammetjes hebben gedronken, dus veel minder melk voor ons. Economisch gezien niet handig voor de boer, maar wel hoe ik het zou willen zien. Dat wij het overschot nemen, in kleine hoeveelheden. Een luxe product. Net als bij honing: eerst voor de bijen laten wat ze zelf nodig hebben in plaats van ze suikerwater te voeren. Wat ze kunnen missen aan honing mogen wij gebruiken.

5. Als je vegetarisch eet veroorzaak je geen dierenleed

Ook Monique benadrukt dat je dus eigenlijk niet ethisch vegetariër zijn. Want als je er voor kiest om zuivel te eten, worden er daar sowieso ook dieren voor geslacht. Dat geldt niet alleen voor zuivel, maar ook voor eieren. Want voor de productie van legkippen worden er ook haantjes geboren die bijna allemaal geslacht worden.

Bovendien is het ook niet natuurlijk voor kippen om jaarrond eieren te leggen. Logisch eigenlijk, maar dat had ik me ook niet gerealiseerd. Hier in de polder leren we opeens van alles. De boer hangt in de winter dus een lamp op zodat de kippen ook dan eieren leggen. Misschien niet heel erg, maar ook hierin vertrouw ik het meeste op hoe de natuur het doet: kippetjes ook even een rustperiode gunnen.

Ik ben niet iemand die vindt dat er nooit dierenleed mag zijn.  Dat is immers de aard van de natuur; eten en gegeten worden. En ook nodig om het natuurlijke ecosysteem in balans te houden (als je nog van natuurlijk kunt spreken in deze wereld, maar toch). Ik heb niet de illusie dat we elk levend wezen zo lang mogelijk in leven moeten en kunnen houden. Maar wat me tegenstaat is dat we op zo’n grote schaal dieren leed berokkenen omdat wij iets lekkers willen, wat we niet persé nodig hebben. Of dat echt zo is, daar heb ik het in mijn volgende blog over.

Plantaardig is natuurlijk, maar niet 100%

De vanzelfsprekendheid van het eten van dierlijke producten mag er wat mij betreft dus vanaf. Het uitgangspunt is plantaardig. Maar mijn conclusie na een maand vegan eten was dat 100% plantaardig ook niet klopt voor mij. Als ik weer even terugga naar onze oerouders dan geloof ik wat de documentaires claimden: dat veel van onze voorouders hoofdzakelijk plantaardig aten. Of dat 80% of 99% was dat zullen we waarschijnlijk nooit zeker weten. Maar mijn logisch verstand zegt me dat er maar heel weinig, of misschien helemaal géén, oervolkeren waren die 100% plantaardig aten. Waarom zouden ze een gevonden ei, wat insecten of een vers visje  afslaan?Dat was bijvoorbeeld ook de conclusie van wetenschapper Weston Price, die natuurvolkeren aan alle kanten van de aarde bezocht vlak voor het moderne dieet overal was doorgedrongen. Ze waren oergezond, maar aten allemaal wel iets van vis insecten of eieren (lees hier meer over in mijn blog Vegetarisch dieet niet natuurlijk).

Natuurlijk waren dat heel andere tijden. Toen liepen de steppes nog vol met beesten, waren de rivieren en zeeën schoon en vol met vis en was de aarde nog niet vervuild. De natuur kon het best missen. Dat is nu een ander verhaal. Daarom dus hoofdzakelijk plantaardig eten nu.

Maar wel speelruimte om je eigen lijf te respecteren als het aangeeft dat het een eitje of een stukje vis nodig heeft. Er zijn nou eenmaal verschillen tussen mensen; de één vaart wel op 100% plantaardig, de ander niet. En dat moet kunnen. Bij mij komt dat neer op gemiddeld twee keer per maand iets dierlijks; een eitje, wat yoghurt, en oja, dan dus ook een geitenkroketje. Voor iemand anders is het misschien twee keer per week. Als iedereen een beetje mindert komen we al een heel eind! Zeker als je dan kiest voor biologisch (dynamische) producten. Dat is al een wereld van verschil met de bio-industrie.

Luxe producten

Wat mij betreft worden zuivel en vlees dus luxe producten die behoorlijk wat kosten en die we maar heel af en toe eten. Niet een liter melk voor een euro, gedachteloos weggeklokt. Maar af en toe een feestelijk maal met kaas.  Wat dan zo natuurlijk mogelijk geproduceerd is. Of de kip opeten die lang genoeg vrolijk rondgescharreld heeft op het erf. 

Zoals Michael Pollan het al zei: “Eat real food, not too much, mostly plants.”

In deel 2 ga ik in op de argumenten rondom onze eigen gezondheid. Heb je echt dierlijke producten nodig om gezond te zijn of niet? En geef ik tips en adviezen voor als je gaat veganizen.

Facebook

Twitter

Google

Pinterest

Email

Print