Lijnzaad zou eigenlijk best op de lijst met superfoods mogen prijken. Het is de beste bron van het plantaardige omega-3 vetzuur alfalinoleenzuur (ALA )en zit vol met andere extreem goede stofjes. Het heeft onder andere een kankerremmende werking. Dit lekkere ontbijtrecept van Pol Grégoire is helemaal paleo-verantwoord (geen melkproducten, geen granen en rauw) en je profiteert meteen van de goede eigenschappen van lijnzaad.
Anti-kanker
Lijnzaad is vooral bekend vanwege z’n hoge gehalte aan het plantaardige omega-3 vetzuur ALA. Maar er is meer. Veel meer. Lijnzaad is ook goed voor een gezond darmmilieu, helpt tegen constipatie, verbetert je weerstand, stimuleert een gezonde huid en stabiliseert je bloedsuiker. Bovendien bevat lijnzaad 800 x meer kanker-remmende lignanen dan welk ander voedsel dan ook. Deze lignanen bieden vooral bescherming tegen hormoon-gerelateerde kankers zoals borst en prostaatkanker (Bron: The 150 healthiest foods, Johnny Bowden).
Lignanen helpen o.a. prostaatvergroting helpen te voorkomen, maar hebben ook een gunstig effect op de hormoonhuishouding en een sterke anti-oxidant-werking. Kortom, een stofje dat je zeker moet zien binnen te krijgen. Helaas worden lignanen door raffinageprocessen meestal uit bewerkte voeding verwijderd (Bron: Orthokennis). Maar met koudgeperste lijnzaadolie of zelfgemalen lijnzaad krijg je ze zeker binnen. Bijvoorbeeld in het bekende anti-kanker ‘Budwig-papje‘; een ontbijt van kwark (cottage cheese) en lijnzaadolie (en gemalen lijnzaad). Johanna Budwig was een Duitse biochemicus die uitvond dat lijnzaad en kwark een ideale combinatie zijn. Door de zwavel-aminozuren in de kwark wordt de lijnzaadolie wateroplosbaar en kan meteen in de cellen worden opgenomen en daar goed werk doen (o.a. kankerremmend).
Verlaagt de bloeddruk
Behalve de kankerremmende eigenschappen en de gezonde ALA blijkt lijnzaad ook de bloeddruk te verlagen bij mensen met een hoge bloeddruk. In een experiment voegden mensen met een hoge bloeddruk dagelijks 30 gram lijnzaad toe aan hun dieet. Na 6 maanden was er een significante verlaging te zien in de bloeddruk die zou kunnen leiden tot 50% minder herseninfarcten en 30% minder hartaanvallen (Bron: American heart association, 2012).
Juiste bereiding
Om van de stofjes in lijnzaad te profiteren moet de harde buitenkant wel gebroken zijn. Je kunt lijnzaad gebroken kopen, maar het nadeel daarvan is weer dat het omega 3 vetzuur heel snel oxideert en ranzig wordt. Je kunt het dus beter zelf malen. Met een koffiemaler bijvoorbeeld. De olie moet je altijd in de koelkast bewaren en zeker niet verhitten.
In sommige recepten (zoals ook dit ontbijt recept) wordt het lijnzaad geweekt; er ontstaat dan een soort slijmerige massa wat soms handig is om een substantie te binden (bijvoorbeeld als je rauwe crackers maakt). Het is volgens Sally Fallon (Nourishing Traditions) echter niet persé nodig om lijnzaad te weken omdat er maar weinig fytine-zuur in zit. Dit fytinezuur blokkeert een goede opname van mineralen. Dat is de reden dat je de meeste granen en zaden wel vantevoren moet weken om het fytinezuur af te laten breken door het fytase-enzym. Zie hier voor meer info over fytinezuur en hoe je het neutraliseert in granen (PS: bij het afbreken van fytinezuur in haver blijkt er nog een addertje onder het gras te zitten, zie mijn aanvulling bij het recept voor havermoutpap).
Er zijn twee soorten lijnzaad in de verkoop; de gewone bruine en het gelere ‘gouden’ lijnzaad. Die wordt over het algemeen geroemd vanwege een betere, ‘boterachtige’ smaak en zou beter verteerbaar zijn.
Ingrediënten lijnzaad/hazelnoten praliné ontbijt (voor 2p):
- 50-75 gram hazelnoten (12 uur geweekt)
- 2 el gebroken lijnzaad (12 uur geweekt in 4 el water)
- 4-6 dadels (12 uur geweekt) + het weekwater
- 1 el carobepoeder (of cacao)
- 1/4 kaneelstok (of 1/2 tl gemalen kaneel)
- 1 appel (of/en peer)
- evt als je hebt: wat amandelmelk
Bereiding:
– Spoel de hazelnoten en doe ze samen met het geweekte lijnzaad, de dadels en wat van het dadelweekwater, kaneel en carobe in een blender en mix het tot een gladde substantie. Voeg indien nodig meer van het weekwater (of amandelmelk) toe.
– Garneer met stukjes appel, die je eventueel kan gebruiken als lepel; geen bestek nodig, altijd leuk voor de (grote) kinderen onder ons ;-).
Roos, lignanen is een fytoestrogeen, en heel veel onderzoek heeft aangegeven dat de consumptie van fytoestrogenen niet gezond is. Bron: http://www.westonaprice.org/soy-alert/studies-showing-adverse-effects-of-isoflavones
Zoals je weet het zijn de fytoestrogenen in onbewerkt soya dat maakt het een ongeschikt voedsel voor de mens. Door het fermenteren ervan (voor o.a. tamari, miso, tempeh) zou de fytoestrogen echter wel vermindert worden evens de fytozuren.
Food Renegade:
[quote]In recent years, you may have read about studies which indicate phytoestrogens are good for you. But ask yourself, who funded those studies? The soy industry, that’s who. Independent research has clearly shown that consuming phytoestrogens is downright dangerous for the human body. [/quote] Bron: http://www.foodrenegade.com/dangers-of-soy/
Je krijg nog een mail van me re. foto’s!
… en nu? Wat betekent deze reactie? Wel of geen lijnzaad?
Ik eet het regelmatig en ben benieuwd.
Groet! Liesbeth
Hoi Colin, het klopt dat er over fytoestrogenen verschillende (wetenschappelijke) geluiden de ronde doen (het zal ook eens niet éénduidig zijn ;-)). Meestal betekent dat ook dat het allemaal complexer is dan het op het eerste gezicht lijkt. En dat de wetenschap de precieze werking van al dit soort stofjes nog lang niet tot op het bot doorgrond heeft. Ik kan er dus helaas geen uitsluitsel over geven! Maar dit is wat ik tot nu toe heb kunnen destilleren.
Lignanen zijn inderdaad fytoestrogenen; maar er zijn verschillende soorten fytoestrogenen. De isoflavonen in soja zijn bijvoorbeeld van een andere klasse (zie wikipedia) dan de lignanen. En zouden dus ook anders uit kunnen werken in het lichaam. Over de kankerremmende eigenschappen van isoflavonen zijn veel tegengeluiden te vinden (inderdaad o.a. bij de Weston Price Foundation en in het boek The Truth about soy). Soja heb ik vanwege o.a. de hoge concentratie van fytine-zuur, de vele andere anti-nutriënten en de overbewerkte staat waarin het in producten zit inderdaad al uit m’n dieet geschrapt. Op deze blog wordt behoorlijk gedetailleerd uitgelegd waarom de werking van de fyto-estrogenen op verschillende manieren geïnterpreteerd kan worden.
Over de kankerremmende werking van lignanen ben ik echter nog geen tegengeluiden tegengekomen. Sterker nog, ze worden door vooraanstaande gezondheidsorganisaties en wetenschappers geprezen en gebruikt (bijvoorbeeld de Life Extension Foundation die lignanen in haar supplementen voor prostaat- en borstgezondheid gebruikt, zie dit artikel). Ook het boek The flaxseed Revolution van Dr. farmaceut M. Bennet verwijst naar meerdere onderzoeken die wijzen op de kankerremmende eigenschappen van lignanen.
Zolang we nog niet precies weten hoe het zit, schaar ik me achter de ‘genuanceerde’ standpunten (zie deze goede blog van Nourishing Gourmet) waarbij geadviseerd wordt lijnzaad met mate te gebruiken (denk aan een halve theelepel per dag).
Beste Roos,
Dankjewel voor dit artikel! Een nuancering v.w.b. ALA is wel op zijn plaats. In de veganistengemeenschap wordt lijnzaad ook geprezen als bron van omega 3. Dat is het ook wel, maar voor de redenen dat het wordt gegeten, zou je er kilo’s van moeten consumeren. Je lichaam moet namelijk eerst de korte keten ALA vetzuren omzetten in de lange keten verzuren DHA en EPA. Deze vetzuren hebben de gezondheidsbevorderende eigenschappen en niet ALA. Het probleem met lijnzaad is dat de ALA voor slechts 0,5-1% wordt omgezet naar DHA. Als je het over omega 3 hebt, moet je het dus in feite over DHA of EPA hebben. ALA is slechts een halffabrikaat. Chris Kresser legt dit hier uit: http://chriskresser.com/podcast-episode-ii-essential-fatty-acids-fish-and-fish-oil
Groet,
Vincent
Hoi Vincent, als je het over omega-3 vetzuren hebt moet je inderdaad onderscheid maken tussen ALA, DHA en EPA. Ik heb dit uitgebreid gedaan in mijn blog Waarom dierlijke producten soms onmisbaar zijn (zie onder plantaardige bronnen omega 3). Dit keer ben ik daar niet verder op in gegaan, maar het is waar dat je aan ALA alléen niet genoeg hebt. Maar aan de andere kant heb je ALA wel ook nodig. Dan gaat het verder alleen nog over de hoeveelheden! Groetjes
tip als ontbijt: Ken je “morgendstund”? Een mengeling van granen en zaden, gluten en tarwevrij, met enorm veel mogelijkheden als bereiding, en heel lekker en gezond.
Hoi Karine, nee dat ken ik niet. Is dat van een bepaald merk?
Hallo Roos,
Kijk maar es op de site http://www.gezondheidscentrumkos.nl
Alle uitleg kan je daar vinden.
Lekker, maar liefst toch ook zoals je schreef een beetje afwisseling in je ontbijt, anders wordt het nogal saai.
Groetjes!
Hallo, ik heb pasgeleden ook een flesje koudgeperste lijnzaadolie gekocht. Wat ik al een aantal keer gebruikt hebt, alleen nou kwam ik er vandaag achter dat het in de koelkast bewaard moest worden. Kan dit kwaad?
Hoi Bert, het is inderdaad beter om lijnzaadolie in de koelkast te bewaren. Als je het flesje pasgeleden gekocht hebt kan het vast nog geen kwaad; als je het hebt over maanden dan wel, dan is de kans groot dat de olie geoxideerd is.
Beste Roos, hoe zit het met het blauwzuur/waterstofcycanine/cyaanwaterstof in lijnzaad?
Hoi Roos,
Ik heb hele lijnzaad in een bakje met koud water geweekt. Maar moet dit persé 12 uur lang zijn? Mag het ook korter? Een half uurtje? Kan ik het weekwater dan ook weer gewoon gebruiken..
heb zelf ook een fles lijnzaadolie in de kast staan…kan hem wel weggooien nu..
Wist niet van de koelkast. Bedankt voor de tip!
Succes met je website het is heel boeiend en leerzaam.
Groetjes Marja