Hier komt ie: de knuppel in het vegetarische hoenderhok. Want ik ben eens gaan uitzoeken of we vlees en vis (en andere dierlijke producten) nodig hebben om gezond te blijven. En daar kwam een vrij eenduidig antwoord uit. Met als gevolg een zorgelijk gevoel over de vegetariërs (en veganisten) die geloven dat ze het beste voor hun gezondheid doen door geen dierlijke producten te eten.
Zelf ben ik jarenlang ‘passief’ vegetarisch geweest; ik kocht zelf nooit vlees en at het alleen als het me werd voorgezet. Mijn grootste motivatie was om niet mee te werken aan de bio-industrie. Maar een andere belangrijke reden was ook dat het in mijn kringen als ‘beter’ werd beschouwd om geen vlees te eten; gezonder en moreler. Want waarom zou je een ander levend wezen doden als je ook op een plantaardige manier aan je nutriënten kan komen? De overtuiging dat dat kan, al je nutriënten uit plantaardig materiaal halen, heb ik destijds niet bevraagd. Nu wel. En hoe wordt dan de afweging; als we essentiële nutriënten nÃet op een andere manier kunnen verkrijgen dan uit vlees en vis?
Voordat ik begin:
Disclaimer 1: ik heb het in deze discussie over vlees van dieren die onder natuurlijke omstandigheden hebben geleefd: zonder stress, met genoeg buitenruimte, en etend waar ze voor gemaakt zijn. Dus niet het vlees uit de bio-industrie waar koeien graan en soja gevoerd krijgen (zie mijn blog over melk). Wat tot een hele andere samenstelling van het vlees leidt, met z’n eigen gezondheidsproblemen. Ik heb het op z’n minst over biologisch vlees, nog liever biologisch dynamisch en zeker grasgevoerd. Regulier vlees uit de supermarkt zou ik niemand willen aanraden te eten. Dit vanwege je gezondheid en ook vanwege de dieronterende omstandigheden van de bio-industrie.
Disclaimer 2: dit stuk gaat alleen over de de gezondheidsaspecten van het wel of niet eten van vlees, vis en andere dierlijke producten. De morele aspecten van de keus om vegetarisch te willen eten laat ik (denk ik) met rust. De milieu-aspecten van vlees-eten hoop ik in een volgend stuk nog wel te verhelderen. Bij de vermeende nadelen voor het milieu van vleesproductie blijken namelijk nog flink wat addertjes onder het gras zitten (het gras dat koeien zouden moeten eten in plaats van graan en soja 😉 ).
- Geen enkel dieet geschikt voor iedereen
- Veganistisch dieet risky
- Vleeseters van nature
- Geen enkel oervolk puur vegetarisch
- Vegetarisch niet gezonder
- Vegetarische bijbel onderuit
- Vlees kankerverwekkend?
Geen enkel dieet geschikt voor iedereen
Eén van de belangrijkste argumenten in deze discussie is volgens mij dat we allemaal anders zijn. Hè lekker, zo’n open deur. Maar in dit geval heb ik het dan vooral over ons stofwisselingssysteem. Er zijn namelijk verschillende metabolische typen die voedsel op een andere manier verwerken. En dat betekent dat er logischerwijs niet één dieet kan zijn dat goed is voor iedereen. Sommige mensen stammen af van kustvolkeren die eeuwen lang vooral op vis leefden, anderen hadden vooral vleesetende voorouders. En in de tropen bestonden de traditionele diëten uit meer koolhydraten en fruit. Slechts een heel klein deel had voorouders die voornamelijk op plantaardig voedsel leefden; en dat zijn dan recente voorouders zoals hieronder zal blijken. Door het overerven van de genen kan het dan zo zijn dat iemand vlees en/of vis echt nodig heeft om gezond te blijven, terwijl anderen het zonder wél trekken.
Het lastige is dat we tegenwoordig zo gemixt en verplaatst zijn, dat er moeilijk één duidelijke afstammingslijn te trekken is naar een bepaald volk of gebied. Het is daarom een kwestie van uitvinden bij jezelf waar je lichaam goed op reageert en waarop niet. Er is een hele wetenschappelijke tak die zich daar mee bezig houdt: The metabolic typing system, ontwikkeld door William Wolcott. Hij heeft tests ontwikkeld waarmee je zelf een heel eind kan komen om te zien of je vooral een eiwit-type of een koolhydraat-type bent. Of er tussenin. Daarmee heb je dan een ruwe indicatie van wat er in je lijf gebeurt. Wil je preciezer weten hoe je op voedingsmiddelen reageert, dan kan je bij orthomoleculaire artsen bepaalde dingen laten meten. Denk aan een overgevoeligheidstest voor de meest gangbare voedingsmiddelen, de vetzuurbalans in je lijf en de gehaltes van de belangrijkste mineralen.
In ieder geval is voor mij duidelijk geworden dat dit niet kan: claimen dat iedereen optimale gezondheid kan bereiken met een vegetarisch dieet. Daavoor zijn er te veel individuele verschillen. Claimen dat mensen gezond kunnen blijven met een puur plantaardig dieet (zoals bijvoorbeeld het gerenommeerde Amerikaanse Hippocrates Health Institute doet) gaat nog een stap verder. Dat is een loopje nemen met de feiten. Feiten die laten zien dat er flink wat essentiële nutriënten zijn die we alleen uit dierlijke producten in voldoende mate binnen kunnen krijgen.
En getuige de veganisten die uiteindelijk in het ziekenhuis belanden vanwege gebrek aan bepaalde essentiële voedingstoffen. Zo heeft Lierre Keith, auteur van het boek ‘The vegetarian myth’ 20 jaar veganistisch geleefd (dus helemaal geen dierlijke producten). Na 2 jaar ontwikkelde ze een degeneratieve gewrichtsziekte (met uiteindelijk een zowat uit elkaar gevallen ruggengraad) waar ze nooit meer van af zal komen. Om nog niet te spreken van de aanvallen van hypoglycemia (lage bloedsuiker), constante verkoudheid, moeheid en terugkerende depressies. Zelfs het uitblijven van haar menstruatie was voor haar nog geen reden om haar principes te heroverwegen. Omdat ze er van overtuigd was dat ze het beste voor de wereld deed door geen dierlijke producten te eten. Die overtuiging haalt ze in haar boek stapje voor stapje onderuit, met heel veel (zelf)onderzoek en overtuigende argumenten. Een echte aanrader.
Ook Sally Fallon, auteur van Nourishing Traditions, waarschuwt dat een eerlijke analyse van het beschikbare wetenschappelijke bewijs er tegen pleit om te veel dierlijke producten van je bord te weren. Nourishing Traditions is inmiddels mijn voedingsbijbel geworden. Het boek is gebaseerd op het onderzoek van Dr. Weston A. Price naar wat gezonde oervolkeren aten, ondersteund met wetenschappelijke inzichten van nu. Nourishing Traditions waarschuwt dat strikt vegetarisme (en zeker veganisme) ronduit gevaarlijk kan zijn voor opgroeiende kinderen en vrouwen tijdens de zwangerschap en borstvoeding. Omdat, zoals ik later zal uitleggen, sommige dierlijke nutriënten essentieel blijken. De auteurs van het boek ‘Perfect health diet’ (Jaminet) zeggen ook dat het moeilijk is om gezond te blijven op een puur plantaardig dieet. Eieren en vol-vette melkproducten (room, boter) zijn bijna onmisbare eiwitbronnen. Tegen veganisten zeggen ze: ‘We believe there is no moral reason to avoid eggs or dairy; there are certainly good health reasons to include them’.
Maar wie moet je geloven in de wirwar van claims over welk eten goed voor ons zou zijn en wat niet? Een beetje relativisme kan behulpzaam zijn in dit geval. Het punt is dat ons lichaam is afgestemd op het voedsel dat onze voorvaderen miljoenen jaren hebben gegeten. Al die moderne dieten en stromingen van maximaal de afgelopen 100 jaar zijn maar gefriemel in de marge. Want onze genetische opmaak is grotendeels vergelijkbaar met wat ze 10.000 jaar geleden was, voordat de agrarische revolutie inzette.
En voor die tijd aten we voor het grootste deel vlees. In antropologische wetenschappelijke kringen bestaat er geen twijfel dat onze voorouders miljoenen jaren jagers/verzamelaars zijn geweest. Dat blijkt uit analyse van de gereedschappen en botten uit het paleolithische tijdperk (2,6 miljoen jaar geleden tot de agrarische revolutie 10.000 jaar geleden) (L. Cordain, The proteine debate). (Alles wat ik op school geleerd heb over de prehistorie ben ik vergeten; maar nu is het opeens wél interessant, zo werkt dat met leren door interne motivatie ;-) ). Door de ontwikkeling van steeds betere ‘gereedschappen’ steeg de consumptie van vlees. Dat zorgde er weer voor dat vroege voorouders beter konden overleven in tijden dat er minder plantaardig voedsel beschikbaar was. En dat ze vanuit Afrika verder noordelijk konden trekken (L. Cordain, The paleo answer).
Gedurende het paleolitische tijdperk is duidelijk een aanpassing te zien aan meer vlees in het dieet. Zo is de lengte van het darmstelsel verminderd en kregen we grotere hersenen naarmate er meer eiwitrijk voedsel (vlees) werd gegeten (L. Cordain, The protein debate). Analyse van onze biologische make-up ondersteunt dat we omnivoren zijn: langere darmsystemen dan pure carnivoren, maar niet zo lang als herbivoren. Evenmin hebben we meerdere magen zoals graseters. Wat we wel hebben is de aanmaak van hydrochloric acid (een stof die eiwit-splitsende enzymen activeert) wat herbivoren niet hebben (S. Byrnes, PhD, The myths of vegetarianism, zie myth 11). Het feit dat mensen nog maar matig zelf het aminozuur taurine kunnen vormen, is waarschijnlijk ook ontstaan doordat de mens genoeg taurine via het geconsumeerde vlees binnenkreeg. Analyse van 229 jager/verzamelaarsgemeenschappen uit het paleolitische tijdperk laat zien dat bij meer dan 70% meer dan de helft van het menu uit dierlijke bronnen kwam (L. Cordain, The proteine debate). Dat is wat onze genetische opmaak heeft gevormd gedurende 2 miljoen jaar.
Geen enkel oervolk puur vegetarisch
Pas sinds de agrarische revolutie 10.000 jaar geleden zijn onze eetgewoonten drastisch gaan veranderen. Dat is nog maar zo’n 333 generaties geleden. Niet veel voor genen om een aanpassing (lees: natuurlijke selectie) te ondergaan. Door het verbouwen van graan nam het gehalte aan koolhydraten in ons dieet toe. Dit is zeer waarschijnlijk de reden voor veel van onze welvaartsziekten. Maar ook in die tijd was vlees nog volop een onderdeel van het menu, mede door het domesticeren van dieren.
Zowel volgens Cordain als volgens schrijver H. Leon Abrams (Vegetarianism: an anthroplogical/nutritional evaluation), is er geen samenleving geweest in de geschiedenis van de mensheid die een geheel vegetarisch dieet had. De Hindu’s in India komen het dichtst in de buurt. Die eten bijna alleen maar plantaardig voedsel, gebaseerd op de richtlijnen van de veda’s. Maar dat is dus ook pas ‘recent’ ontstaan (de veda’s dateren van vlak voor het begin van onze jaartelling, zo’n 3000 jaar dus maar). Echter, Hindu’s zijn geen toonbeeld van gezondheid. Een groot deel van hen leidt aan kwashiorkor (ondervoeding door gebrek aan eiwit), andere vormen van ondervoeding en ze hebben de kortste levensverwachting ter wereld (S. Fallon, Nourishing Traditions). Die lage levensverwachting heeft waarschijnlijk voor een groot deel te maken met het veelvuldig voorkomen van diabetes. Wat weer een directe link heeft met het hoge gehalte aan koolhydraten in een vegetarisch dieet.
Kortom: pas in het moderne verleden zijn er groepen mensen puur vegetarisch gaan eten. En dat leidde over het algemeen niet tot betere gezondheid. Dr. Weston A. Price bezocht begin twintigste eeuw, vlak voor de verspreiding van het ‘moderne dieet’, 30 jaar lang traditionele volkeren overal ter wereld. Hij analyseerde hun gezondheid aan de hand van hun tanden en hun dieet. Hij kwam tot de conclusie dat de volkeren die graan-gebaseerde dieten hadden minder gezond waren dan de stammen die ook dierlijke producten aten. Ze hadden meer cariës en zwakkere botten. Hij schreef: ‘It is significant that I have as yet found no group that was building and maintaining good bodies exclusively on plant foods. A number of groups are endeavoring to do so with marked evidence of failure.‘ (Weston A. Price, Voeding en fysieke degeneratie).
Toch bestaat er bij velen de overtuiging dat een vegetarisch dieet tot grotere gezondheid zou leiden. Pas recentelijk zijn er twee grote onderzoeken gedaan om te kijken of vegetariërs inderdaad gezonder zijn en langer leven dan vlees-eters.  De uitkomst van deze metastudies was twee keer: nee. In 1999 maakte Key een vergelijking tussen 27.000 vegetariërs en 48.000 vleeseters. De conclusie was dat er geen verschil in sterftecijfers bestaat voor de meest gangbare welvaartsziekten, en zelfs niet voor alle doodsoorzaken gecombineerd. Vegetariërs doen het dus niet beter dan gemiddelde hamburgereter concludeert Cordain… In 2009 is de grootste groep vegetariërs ooit (33.000) bekeken in de EPic-Oxford study. Ook daar vond men geen verschil in sterfte tussen vleeseters en vegetariërs (Bron: Cordain, The paleo answer.)
Recentelijk werd er in de media wel weer geclaimd dat vegetariërs tot 9 jaar langer leven. Die conclusie was gebaseerd op onderzoeken onder de Zevendedagadventisten die zich aan een streng dieet houden en gemiddeld 7 jaar ouder worden. Maar lees dit even: ‘Zevendedagsadventisten staan erom bekend dat ze zich houden aan de spijswetten uit Leviticus 11. Dat betekent onder meer dat ze geen paarden- en varkensvlees eten, geen tabak gebruiken, geen alcoholische dranken drinken en geen garnalen of ongeschubde vis eten.‘ Als je leest dat ze ook geen alcohol gebruiken en wellicht wél bepaalde soorten vlees en vis eten, lijkt de veralgemenisering naar alle vegetariërs alweer een stuk minder correct. De meta-studies die hier boven zijn genoemd hebben als voordeel dat ze de meeste onderzoeken die er tot nu toe zijn gedaan op dit gebied hebben geanalyseerd; een veel diversere onderzoeksgroep dus.
Door vegetariërs wordt vaak de China-study (C. Campbell) aangehaald als ‘bewijs’ dat een plantaardig dieet juist wel gezonder zou zijn. In dat onderzoek stelt Campbell dat we de meeste (welvaarts)ziekten kunnen voorkomen door een geheel plantaardig dieet te eten (geen vlees, vis of zuivel) en door drastisch minder eiwit te eten. Het onderzoek is gebaseerd op een analyse van verschillende provincies in China. De sterftecijfers voor bepaalde ziekten bleken per provincie enorm te verschillen. Campbell en zijn team hebben toen gekeken wat de stammen in de verschillende provincies voor dieet hadden.Campbell heeft later een boek geschreven op basis van die data: The China study. Daarin legt hij met name een verband tussen een hoog cholesterol en moderne ziekten en tussen dierlijk eiwit en kanker.
Er is echter behoorlijk wat kritiek op dit boek. Die kritiek gaat vooral over de manier waarop Campbell op basis van zijn observaties conclusies trekt en causale verbanden legt die niet hard te maken zijn. Zo is zijn verband tussen dierlijk eiwit en kanker alleen gebaseerd op onderzoek naar caseine en kanker. De uitkomsten daarvan kan je niet zomaar generaliseren naar alle dierlijke eiwitten.  Een korte versie van de kritiek door een andere wetenschapper vind je hier, of bij Dr. Mercola. Een blogger met een obsessie voor cijfers heeft alle data nagetrokken en vele fouten in de conclusies ontdekt en minitieus weerlegd (zo gedetailleerd dat Campbell er wel op moest reageren, power to the bloggers!).
De relatie tussen het eten van vlees en een verhoogde kans op kanker wordt vaker als argument naar voren geschoven voor een vegetarisch dieet. Nourishing Traditions legt echter duidelijk uit dat de studies die op een verband wijzen tussen vlees-eten en kanker meestal mank gaan. Zo wordt het effect van toegenomen kanker bij vlees-eters toegeschreven aan het vlees; terwijl er nog vele andere factoren in het spel zijn.
Meestal wordt vlees in het moderne dieet (zeker bij de fastfoodrestaurants) bereid in geharde plantaardige oliën op hoge temperatuur. Daarvan is alom bekend dat het kankerverwekkend is (hoe hoger de temperatuur hoe slechter; reden om barbecuen tot een minimum te beperken en vlees liever in een slow-cooker te bereiden dan op hoog vuur). Ook wordt er meestal niet gekeken naar wat er verder nog in het vet van ‘gangbaar’ vlees zit (zoals resten van antibiotica en pesticiden) en wat er niet in zit (geen goede verzadigde vetten doordat de dieren graan en soja eten in plaats van gras).
De studies keken meestal ook niet naar de consumptie van suiker en witmeel, terwijl dat meestal samengaat in de welvaartslanden waar ook veel vlees wordt gegeten. Er zijn wel volkeren die supergezond bleven op heel veel vlees (denk aan de Eskimo’s of Masai en onze voorouders in het algemeen), maar niet op heel veel suiker en zetmeel uit plantaardige bronnen. Sterker nog; op de meeste plekken waar traditionele volkeren het moderne dieet met veel meer suiker en koolhydraten gingen eten, ontstonden welvaartsziektes (J. Yudkin, Sweet and dangerous).
Sally Fallon merkt wel op dat van oudsher veel volkeren af en toe vasten-periodes invoegden zonder dierlijke producten. Meestal noodgedwongen in de late winter en het vroege voorjaar als eten schaars was. Maar het werd ook erkend als een gewoonte met reinigende werking. Dit wordt ondersteund door recente observaties dat vleesloze dieten goede resultaten kunnen boeken bij de bestrijding van kanker, arthritis en nierpoblemen. Echter, als het te lang wordt volgehouden ontstaan de problemen van nutriëntentekorten en alle gevolgen vandien (S. Fallon, Nourishing Traditions).
Hoe het nou zit met die essentiële nutriënten
Welke nutriënten je als veganist of  vegetariër misloopt, zet ik in mijn volgende blog Waarom dierlijke producten soms onmisbaar zijn op een rijtje.
Goed om dit zo te lezen! In de vloedgolf aan informatie kies ik meestal intuïtief wat ik geloof om dat het te veel is om zelf uit te zoeken (of omdat ik te lui ben en geen zin heb om het te doen). Is er ook meer over hoe dat nou zit met granen?
Ha Dorien, ik heb eerder al een blog geschreven over de nadelen van vooral tarwe; had je dat al gezien? Of bedoel je iets anders?
Moeilijk om iemand die ruggengraat met een d schrijft serieus te nemen..
Grappig hoe mensen van elkaar kunnen verschillen hè? Ik kan zo’n hautain en kortzichtig persoon als jij bijvoorbeeld niet serieus nemen.
Wow! Wat een interessant artikel. Dankjewel!
Hier heb ik echt wat aan gehad ! Je leest zo veel over wat gezonde voeding zou zijn en wat niet, wel of geen vlees, wel of geen koolhydraten, wel of geen melk, heel ingewikkeld allemaal. Vaak zijn mensen ook nogal fanatiek in hun overtuiging : ‘mijn weg is de goede ‘ of zijn ze juist heel naïef : ‘ het stond in de krant’ of ‘ het stond op een ander blog te lezen’ . Dan is het erg nuttig zo veel nuttige info te lezen vanuit een kritische invalshoek met uitgebreide bronverwijzing. Dankjewel !
Graag gedaan. Ben blij dat je er wat aan hebt; het is inderdaad ingewikkelde materie waar meningen en feiten moeilijk uit elkaar te houden zijn, dat blijft zo met voeding. Heb dan zelf behoefte om de feiten zo veel mogelijk op een rijtje te krijgen 😉
Leuk om zo’n dochter te hebben. Ik las tussendoor je verhaal over de Sudburry School en dacht meteen: Ben je soms aan het inhalen wat je in de 15jaar Vrije School ook al wilde (en een beetje deed. ?)Dagboekschrijven leerde je waarschijnlijk dichter bij jezelf te komen. Reizen om de wereld te verbeteren hoort daar ook bij. Het mooist is dat je nu beseft dat het veranderen van je binnenwereld veel nuttiger is. Weg met al die ingestampte vooroordelen en weetjes. Vrij zijn om de juiste vragen te stellen en dan anderen daarbij helpen. Geweldig. Ik ben trots op je.
En leuk om zo’n vader te hebben die dat allemaal zo goed ziet!
Zoals altijd weer een super sterk en compleet stuk. Het is erg complex, maar heel mooi onderbouwd. Wat veel veganisten en vegatariers ook niet beseffen is dat de granen niet alleen slecht voor hun eigen gezondheid is, maar het verbouwen ervan ook destructief is voor de aarde, dmv van de monocultuur en ploegen wat weer land erosie veroorzaakt. En dan niet te spreken over de fossiele brandstoffen die er voor nodig zijn om het te verbouwen en te oogsten. Niet duurzaam en heeft alleen een verwoestijnend effect. Denk aan Noord Afrika, wat in het verleden mooi groen was totdat het de graanveld van de romeinen werd..
Groet,
francine
Hpi Francine, inderdaad is dat nog een aspect van ons moderne dieet wat veel mensen niet beseffen. Hopelijk kan ik daar nog wat meer over zeggen in een volgende blog die meer over de milieu-aspecten gaat van vlees (en landbouw).
Toch is het zo dat je net zo goed alle verbouwing nodig hebt om daarna de dieren ermee te voeren. Nu weet ik niet wat meer invloed heeft op de bodem maargoed.
Het argument dat granen verbouwen veel negatieve effecten op de aarde/ het milieu heeft is geen reden om dan maar meer vlees te eten. Want vlees ‘produceren’ is een enorme aanslag op het milieu; de dieren moeten tenslotte ook eten, en poepen, en worden geslacht, bewerkt, getransporteerd !
Als we echt het beste met de aarde voor zouden hebben qua balans, dan zouden er veeeel minder mensen moeten wonen, en zouden we minder voedsel hoeven verbouwen/produceren.
Maar ja….
( ik ben trouwens geen vegetarier)
Hoi Annemarie, inderdaad is eigenlijk de beste optie minder mensen en minder eten… Minder calorieën eten is dus al een goede start ;-). De hele vleesindustrie is uiteraard ook een grote aanslag op het milieu; zeker met het veevoer dat over de hele wereld gaat en het vlees zelf ook. Lokaal vlees dat lokaal gegraasd heeft is sowieso al een hele verbetering. Maar ik wilde vooral aangeven dat een plantaardig menu ook niet ‘vrij uit’ gaat qua effecten op het milieu.
Het lijkt me een goed idee als de mensen die vlees willen eten zelf de dieren vangen, slachten en opeten. Natuurlijk is het natuurlijker als ze dit dan met hun blote handen doen en het vlees gewoon rauw eten.
Dan ga ik wel op zoek naar een paar bananen.
Dus u wilt in feite tientallen millennia aan menselijke beschaving terugdraaien en de ontdekking van het vuur in de ban doen, met het ‘alles zelf doen’ en ‘rauw eten’? Dan stel ik voor dat u onmiddellijk uw pc/laptop het raam uit gooit en wens ik u vervolgens veel succes met het totaal zelfstandig en onafhankelijk van alle cultuur en technologie te overleven in bos en heide. Zelf uw onderkomen bouwen, kleding maken, voedsel vinden, genezen, sterven, enzovoort.
Prima stuk! Dat maakt een hoop duidelijker. Bedankt.
Wow lang verhaal! Ik hoor het vlees en kanker verhaal vaak, omdat ik ontzettend veel vlees eet.
Als je vegetarier bent kun je eigenlijk alleen maar eieren en tofu eten om aan je eiwitten te komen (en wat andere melkproducten). Mensen die al heel erg lang vegetarisch eten vind ik er meestal niet het aller gezondst uitzien (sorry als ik iemand hiermee kwets).
Ik ben een website aan het maken die als doel heeft mensen goede voorlichting over gezonde voeding te geven. Ik word gek van alle onzin die je op internet kunt vinden! Het 17 kilo in twee weken kwijtraakonzin dieet, etc. etc.
Het adres is: http://hoewerktafvallen.nl laat even weten wat je ervan vindt en ik hoor het graag als je tips hebt!
Ik ga je blog volgen.
x
Ook van mij een bedankje Roos voor het uitgebreide artikel. Op je blog heb ik al een aantal keer heel interessante informatie over voeding gelezen. Vaak kom ik dan al googlend nog meer tegen. Nu was ik op zoek naar het boek Nourishing Traditions omdat je dat al vaker als bron vermeldt hebt. Kwam ik zo maar een vertaling tegen (een gratis download!). Misschien zijn er nog meer lezers geïnteresseerd?!
http://selfmatters.nl/downloads-2/?doing_wp_cron=1351881535.0325300693511962890625
Oh, super dat je dat gevonden hebt! We hadden het er laatst over dat er inderdaad alleen een e-vertaling van bestaat, maar dat is in ieder geval al wat!
Bron: http://www.amazon.com/gp/product/B0050AOY20/ref=docs-os-doi_0
The vegetarian Myth
Hallo Roos,
alweer een interessant en leerzaam artikel, waarvoor dank!
Misschien als aanvulling: Ken je het boek van Peter d’Adamo:” leven volgens je genen, het genotype dieet” ? ten onrechte wel eens neergezet als een ‘afval’ dieet, maar helemaal in de lijn van je verhaal over elk mens is anders en heeft zijn/haar eigen specifieke eet behoeften
Een interessant artikel, maar vegetariërs en vaganisten worden op één hoop gegooid, terwijl er echt een groot verschil is tussen een vegetarisch en een veganistisch dieet. En dan nog: ook niet alle vegetariërs eten hetzelfde. In een reactie hier staat “dat veel vegetariërs en veganisten zich niet beseffen dat de granen..” Van waar de aanname dat een vegetariër veel meer granen zou eten dan een vleeseter? Ik herken dat helemaal niet.
Ik ben heel benieuwd naar een vervolg op dit stuk..
Groet, Charlotte
Hoi Charlotte, je hebt gelijk dat vegetariërs en veganisten een beetje willekeurig langskomen in dit stuk. Voor vegetariërs is het inderdaad een stuk makkelijker om voor een groot deel toch aan de benodigde nutriënten te komen door wél eieren en zuivel te eten. Maar om aan voldoende eiwit te komen zijn granen (en bijv. ook quinoa, rijst etc.) en peulvruchten toch vaak een belangrijk onderdeel van het menu. Of doe jij dit op een andere manier?
Ik ben al m’n hele leve vegetariër. De granen, goenten, peulvruchten en fruit eet ik in normale porties. In onze Westerse wereld is het vrijwel onmogelijk om bij een volwaardige vegetarische voedingswijze een tekort aan eiwitten te krijgen.
Ik heb nimmer een gezondheidsprobleem ondervonden dat te wijten zou zijn aan mijn voedingswijze.
Ha Arno, daar ben ik blij om! Hopelijk blijft dat zo en heb je een dieet te pakken dat voor jou goed werkt.
En voor m’n halve familie (20 pers.) en een paar miljoen mensen in India.
Ben bang dat je toch een beetje over één kam scheert. Natuurlijk zijn er heel veel ongezonde vegetariers en veganisten.Het feit dat je bepaalde dingen laat staan, wil helemaal niet zeggen dat je wél gezond eet. Dat geldt natuurlijk voor alle dieten. Je zult vast ook wel zien dat er hele ongezonde paleo-dieters zijn. Overigens ziet iemand als Sally Fallon er zelf ook niet bepaald gezond uit! 🙂
Intussen denk ik dat je ongelijk hebt en dat de data waarnaar jij verwijst in veel gevallen ook weer behoorlijk gedateerd is. Als veganisten met de China Study aankomen is dat omdat ze de jongste onderzoeksgegevens onvoldoende kennen. Er is een groeiend hoeveelheid wetenschappelijke data die wel degelijk aantoont dat een dieet dat veel groente en fruit bevat en weinig tot geen dierlijke producten leidt tot tal van gezondheidsvoordelen. Misschien is het aardig in dit verband te verwijzen naar Dr. Micheal Greger, die elk jaar alle recente onderzoeken op dit gebied samenvat.
Mijn ervaring is dat mensen een enorme gezondheidswinst boeken als ze meer en meer plantaardig gaan eten. Dat voordeel is niet tijdelijk, maar blijvend, zolang er maar overvloedig en gevarieerd groente en fruit wordt gegeten.
Dat veganisten onvoldoende eiwitten zouden binnenkrijgen is natuurlijk onzinnig, gezien het feit ik (en vele, vele andere) op een plantaardig dieet marathons en ultramarathons lopen. Check het boek van Scott Jurek eens. 🙂
Ik waardeer overigens bijzonder dat je zoveel tijd en moeite neemt om je te verdiepen in gezonde voeding. Dat zouden meer mensen moeten doen!
Boele
alias ‘De Planteneter’
Hoi Boele, bedankt voor je reactie. Je hebt helemaal gelijk dat er zowel onder vegetariërs en veganisten als onder vleeseters gezonde en ongezonde (en alle schakeringen daartussen) mensen rondlopen; ik heb juist geprobeerd om aan te geven dat het per persoon kan verschillen wat je nodig hebt en dat je dus niet kan zeggen dat een plantaardig dieet voor iedereen goed zou zijn. Super dat jij (en al die anderen) marathons kunnen lopen, maar dat zegt misschien nog niet direct iets over of de kwaliteit en hoeveelheid eiwit die je binnen krijgt voldoende is om gezond te blijven op de lange termijn. Ik zal eens kijken naar Dr. Micheal Greger. Wellicht voor jou dan interessant: The paleo diet for athletes van Loren Cordain ;-).
Ik ben blij dat aan het eind van je betoog staat “vleesloos dieet heeft een gunstig effect op een aantal nare ziekten”. Vrije vertaling, maar zegt genoeg. Moeilijk om te bepalen wat goed voor je is. Pak de logica en er wordt veel duidelijk. Wat voor commerciële belangen heeft men.
Hi Roos,
Leuke site en goede info op deze site. Ik ben het helemaal met je eens wat je opvatting qua vlees betreft. Echter mis ik hier wel het belang van orgaanvlees wat zeer voedzaam is en eventueel bouillon van botten en dergelijke.
Zelf eet ik ook Paleo (modified) en dat bevalt prima. Na jaren ziek zijn is dit het eerste dat helpt voor mij en ik ben dan ook erg onder de indruk. Loren Cordain ben ik erg dankbaar voor het uitschrijven van zijn visie op voeding alleen ben ik het niet met hem eens wat betreft vet vlees. Hij is ten onrechte bang voor dierlijke vetten terwijl wij daar prima mee overweg kunnen mits je niet teveel KH eet en je zorgt voor een goede kwaliteit vlees (grasgevoerd idd).
Daarnaast ben ik niet zo’n fan van noten en nachtschades die hij wel in zijn dieet promoot. Als je het boek van Robb Wolf leest zie je bijvoorbeeld dat mensen met autoimuum ziektes beter af zijn zonder noten, nachtschades en eieren. Zelf zit ik het dichtst bij de paleo variant van Nora gedgaudas, de auteur van Primal Body, Primal Mind.
Zelf vind ik het erg jammer dat vegetarisch niet werkt voor mij aangezien ik het als ideaal veel mooier vind dan Paleo maar het is zoals het is. Ik kan echter met een gerust hart mijn vlees eten aangezien het grasgevoerd is en jaren leeft in een natuurreservaat van staatsbosbeheer en de beesten de tijd hebben en krijgen om te leven en te groeien op een natuurlijke manier.
De discussie over studies laat ik voor wat het is. Zelf weet ik aardig wat over wetenschappelijk onderzoek en beroepshalve kom ik zeer veel met wetenschappelijke publicaties in aanraking (vaak het onderuit halen ervan). Zelf hou ik meer van gezond boeren verstand en de Paleo of Weston Price aanname past het beste bij mijn gezond verstand.
Leuke reactie ook ;-). Inderdaad schijnt orgaanvlees veel voedingsstoffen te bevatten (heb het af en toe wel genoemd, maar niet specifiek). Lees in Nourishing traditions zelfs dat bij veel traditionele volkeren jonge babies rauwe lever als eerste vaste voeding kregen! Zelf ben ik nog niet zo ver dat ik orgaanvlees op zo’n manier weet te bereiden dat ik het lekker vind… wordt nog aan gewerkt ;-).
Volgens mij is Loren Cordain in zijn laatste boek (The paleo answer) wel op een aantal dingen teruggekomen (een goed teken als iemand dat doet); o.a. wat betreft vlees. Hij is nu zeker niet meer anti verzadigd vet, als het maar om goede kwaliteit dierlijk eiwit gaat. Alleen verzadigd vet in bewerkte producten daar blijft hij voor waarschuwen.
Dat hij nachtschades promoot wist ik niet en kon ik zo snel ook niet terugvinden. Hij is in ieder geval wel zeer anti-aardappel in zijn laatste boek. Zelf ben ik ook voorzichtig met nachtschades, maar goed doorgerijpte rode tomaten in de zomer zijn toch niet te versmaden…
Ben wel nieuwsgierig waar jij dan je vlees precies vandaan haalt… Herken helemaal dat je onze natuur liever vegetarisch had gezien, dat geldt voor mij ook. Maar toch maar vertrouwen op dat boeren verstand.
Mooi blog! Grappig dat ik regelmatig via verschillende op jouw blog terecht ben gekomen. Eerst ivm permacultuur, tuinieren en bostuinen en nu weer over die voeding. Hebben we ook nog beide een bloemen naam;-)
Leuk; zelfde combinatie van interesses?!
Ja, daar lijkt het op inderdaad 🙂 Toevallig ook nog breien en spinnen als hobby 😉
Lieve Roosje,
Wouw, wat een diepgravend onderzoek! Zeker als je dat van je volgende Blog
ook nog in beschouwing neemt. Die heb ik maar tot de helft gelezen moet ik toegeven. Het is ook niet echt mijn ding om zo diepgravend met het effect van
mijn eetgedrag op mijn gezondheid bezig te zijn. Des te meer echter met het effect van ons eetgedrag op een werkelijke duurzame wereld en klimaat en daar geef je ook interessante info over. Aanleiding om eens goed over na te denken…
Wat mijn eetgedrag als al jaren lang vegetarier betreft mag ik dus blij zijn dat ik wel
zuivel en BD eieren eet. Minder kans op tekorten dus dan als ik dat ook zou laten…
Ik ga het een en ander zeker overwegen, maar een natuurlijke diepgewortelde afkeer van het doden van dieren voor mijn eten, blijf ik nog steeds voelen.
En dat niet alleen: het voelt spiritueel gezien heel juist om geen dieren te doden voor mijn eten: ik voel me daar ‘blij’ over dat ik dat niet meer doe. Het ‘voelt’ niet als de ‘diepere taak’ van dieren om hier op aarde noodzakelijk te zijn als voedsel voor de gezondheid van mensen. Wat planten betreft voelt dat juist wel zo…
Ik snap dat het dieet van mensen miljoenen jaren wel zo geweest is, maar zou het niet zo kunnen zijn dat met een stormachtige groei van ons bewustzijn de afgelopen 10.000 (en vooral 500) jaar ook ons lichaam aan heel nieuwe etensgewoonten behoefte kan krijgen?
Maar zoals je weet ben ik hier niet dogmatisch in en ga ik het zeker als een open vraag met me meenemen.
Mooi ook om de discussie die hierover ontstaat te lezen; ben benieuwd wat voor apen daarin nog uit de mouwen komen 😉
Veel liefs en geniet van je biefstukje dan maar he ;-),
Frank
Hoi Roos,
Mooie site! Wanneer komt je GAPS verhaal? Ben benieuwd!
Even iets over Weston Price. Volgens mij zei hij iets over puur plantaardige diëten (het citaat wat jij aanhaalt), dat mensen daar niet zo robuust en gezond van werden als diëten die ook veel plantaardig voedsel bevatten, maar aangevuld werden met zorgvuldig geselecteerde eiwit- en vetbronnen.
Onder de groepen mensen met excellente gezondheid, zaten er ook een aantal die behoorlijke hoeveelheden granen aten. Even uit mijn hoofd, de mensen uit Zwitserland die zuurdesemroggebrood aten en de Gaellic met hun haver(mout). De rest zou ik even na moeten kijken.
Ik denk dat de huidige problemen met granen vooral komen door het te ver door veredelen van graan, de manier waarop we het oogsten, verwerken en eten, misschien de hoeveelheid, maar ook het gebrek aan vetoplosbare vitamines en mineralen in ons dieet. En niet te vergeten onze darmflora, die een belangrijke rol speelt in onze spijsvertering.
Hoi Henderina, leuk, ik zie dat ik bij jou nog wat extra inspiratie voor GAPS kan opdoen! Ik denk dat je ook zeker een punt hebt over granen; dat het niet perse slecht hoeft te zijn als je de juiste soorten en de juiste bereiding toepast. Zoveel factoren die meespelen, jammer toch dat we dat allemaal een beetje kwijt zijn!
Heel interessant artikel! Nu hoef ik me geen zorgen meer te maken dat ik te veel vlees eet. Bedankt.
In dit artikel wordt vegetarisch en veganistisch voortdurend door elkaar gehaald. Een plantaardig dieet is niet een vegetarisch dieet maar een veganistisch dieet. Een puur plantaardig dieet is wat anders dan een vegetarisch dieet met eieren, kaas, melk, honing etc. Overigens geldt voor elk dieet dat je gevarieerd moet eten, en een enkele veganist die gezondheidsproblemen ondervindt is niet het bewijs dat vegetarisme noch veganisme ongezond is (zie de verwijzing naar het boek van Lierre Keith). Daarnaast is de stelling dat Hindu’s (en Jains btw) in India die vegetarisch leven een kortere levensverwachting hebben, misschien te maken met het feit dat ze in een ontwikkelingsland leven waar ondervoeding, minder toegang tot gezondheidszorg, etc een rol speelt. En zo kan ik nog wel even doorgaan met de te kort door de bocht argumentaties in dit artikel. Ik denk dan ook dat hier sprake is van typisch redeneren naar waar je naar toe wilt, namelijk vlees eten = ok ondanks alle ethische problematieken. Jammer.
Heel inspirerend artikel, ik vind dat vegetarisch knap als je het kan, maar persoonlijk vind ik het onzin.
Graag wil ik mijn verhaal delen:
Een half jaar geleden heb ik de stap gemaakt van vegetarisch naar weer vlees en vis eten. Dit is een lang proces geweest met vooral veel intern conflict. De keuze om vegetarisch te leven was acht jaar daarvoor gemaakt vanuit de overtuiging dat mens en dier gelijk zijn, en zo zie ik het nog steeds.
Als vegetariër at ik al biologisch, gevarieerd, en zocht zorgvuldig naar eiwitbronnen. Nu ruim een jaar geleden ben ik mij verder gaan verdiepen in de relatie voeding en gezondheid. Mijn motivatie was op dat moment vooral de astma van mijn lief op te willen lossen. En alle kennis die ik opdeed bracht ook het inzicht hoeveel tekorten ik zelf had opgebouwd, en de confrontatie dat ik me al heel lang energie- en futloos voelde soms op het depressieve af. Als een glijdende schaal was ik me in die acht jaar steeds slechter gaan voelen, alsof de accu langzaam leeg was gelopen zonder dat ik mij daar bewust van was. Daarnaast al jaren lang last van tennisarmen, fysio mocht weinig baten.
Ik begon mijn eetpatroon te wijzigen door granen, suiker en zuivel (ik at veel kaas) te schrappen, goede vetten te eten en vooral veel eiwitten uit eieren en superfoods. Hierdoor begon ik mij al beter te voelen, vooral omdat sommige klachten die ik niet eens gewaar was opeens verdwenen. Mijn energie bleef extreem laag en sommige mensen spraken zelfs hun zorgen daar over uit.
Een half jaar geleden nam ik na een heel heftig proces mijn eerste hap vis en vlees. Ik heb enorm gehuild. Iemand vertelde me dat leven ook dienstbaar voor mij mag zijn, dat ik ook ‘ja’ mag zeggen tegen mijzelf en dit hielp mij deze stap te zetten.
Mijn lichaam reageerde direct: een maand lang was de behoefte aan vooral vlees enorm. Onverzadigbaar, alsof het alle tekorten wilde aanvullen en heb me er volledig aan overgegeven.
Mijn tennisarmen zijn verdwenen, spierkracht in mijn hele lijf is weer terug en mijn energieniveau groeit met de dag. De accu is weer aan het opladen.
Hoi Natasja, dank je voor het delen van je verhaal. Ik vind het altijd wonderbaarlijk om te horen hoe sterk het lichaam kan reageren op gemiste voedingsstoffen en dat er dan zo snel effect te merken is. Hopelijk kom je snel weer op je volle energie-niveau terug!
Zelf ben ik van het boek van Sally Fallon, Nourishing Traditions, overgestapt naar veganisme. Het was het begin van mijn bewustwordingsproces over wat voedsel doet met het lichaam, ipv mindless eating. Ik raad je aan ook een keertje naar Michael Greger MD, hij legt alles in mensentaal uit en zijn bronnen (wetenschappelijke artikels) zijn steeds vermeld onder zijn korte filmpjes op NutritionFacts.org, het is zeker de moeite om een keertje te bekijken. Ik ga mijn boek van Fallon naar Oxfam brengen.
Pas een nieuw expiriment geweest waarop is uitgekomen dat vergetariers iets langer leven dan vleeseters, update je site noob
Ach… Alles went
Denise Minger beet zich als student Engelse taal en blogger vast in de studie van Colin Campbell en kritiseerde zijn conclusies grondig. Zij meende dat Campbell zijn conclusies niet kon staven met zijn eigen onderzoeksgegevens. Met gevoel voor drama claimde Denise de The China Study te hebben ‘ontmaskerd’ (debunked). Toch gaf professor Campbell een zeer gedegen antwoord op de kritiek. Intussen bleef Denise Minger de heldin van de vleeseters en een graag geziene spreker in kringen van het Paleo Dieet.
Eerlijk kijken is genoeg
Maar toen verscheen vorige week een nieuwe video van Denise Minger, een video met de verrassende titel: ‘Lessons from the vegans’. Het is de weergave van een lezing waarin Denise haar verontschuldigingen aanbiedt omdat zij er met haar conclusies naast bleek te zitten. Eerherstel van de planteneters dus. Nu ze eerlijk naar de ‘low fat high carb’ plantaardige lifestyle kijkt, moet ze toegeven dat daar ‘Magic’ gebeurt… mensen worden gezond, slank en vitaal. Niet soms, maar eigenlijk vrijwel altijd.
Minger stuit op verbluffende resultaten van dr. Walter Kempner met zijn rijstdieet in de jaren ’30 van de 20e eeuw en dr. John McDougall met zijn Starch Solution, maar ook op het wereldberoemde Pritikin Longevity Center van Nathan Pritikin en het revolutionaire onderzoek van dr. Dean Ornish – kundige artsen ‘behandelen’ al tientallen jaren mensen met een plantaardig eetpatroon en succes blijft nooit uit! Minger lijkt oprecht verbaasd.
Hoewel Denise Minger (voorlopig) nog gelooft dat een vetrijk eetpatroon ook goede resultaten kan hebben, ontdekte ze tot haar grote verbazing dat bijvoorbeeld type 2-diabetici alleen met een vetarm plantaardig eetpatroon werkelijk genezen. Met een ‘ketogeen dieet’ (meer dan 60% vet) verliezen diabetici weliswaar tijdelijk hun klachten, maar van echte genezing is geen sprake. Patiënten die plantaardig gaan eten en maximaal 10% vet in hun eetpatroon toelaten, genezen wel – voorgoed! Ook Denise Minger kan daar niet omheen.
Wow bedankt voor deze update, dat klinkt interessant. Ik zal proberen de video van Denise te bekijken binnenkort!
Grappig wat iemand er dan uit pikt op basis van zijn/haar voorkeur. Wat Denise ook zegt is dat deze laag-vet dieten enorm moeilijk zijn om vol te houden. Daarnaast besteed ze weinig aandacht (omdat de tijd die ze heeft kort is en er wellicht weinig onderzoek gedaan is naar) aan andere gevolgen van laagvet-planten diëten, zoals sterfte door kanker, beroertes etc. of chronische ziekten/klachten als gevolg van deze diëten.
Wat Denise alleen maar zegt is dat we een open mind zouden moeten hebben: Willen we de waarheid hebben en houden of willen we de waarheid zoeken? Als we de waarheid zoeken, kijken we altijd verder en ontwikkelen we geen tunnelvisie op basis van onderzoeken. We blijven ons altijd afvragen: waarom? Waarom doet een aantal mensen het slecht op een hoogvet paleo dieet en waarom doet een aantal mensen het slecht op een laagvet-veganistisch dieet. En wat zijn de mogelijke nadelen van beide.
Ze zegt dus niet dat we nu massaal maar veganist moeten worden of dat het per definitie een goed idee is. Ze geeft zelfs aan dat ze goede tegenargumenten/verklaringen heeft voor alles wat ze nu presenteerde.
Als we mensen beter willen maken kun je niet (op een soms bijna sektarische manier) in kamp A, B of C gaan zitten, je zult kennis moeten combineren, vragen stellen, nieuwe hypothese maken en weer onderzoeken om antwoorden te krijgen.
Zelden zoveel onzin gelezen bij iemand die het vegetarisme probeert af te branden. Ga je eerst eens verdiepen in de materie voordat je zoveel nonsens opschrijft!
Centrale verwarming is ook niet natuurlijk. Blindedarmoperaties ook niet. Zelfs bloggen niet. Als je vind dat mensen ‘natuurlijk’ moeten leven gaan we met z’n allen naar de steentijd terug en worden gemiddeld niet ouder dan 30, omdat wij hygiëne, verwarming, medische steun en – snuif! – belangrijke nutriënten missen. Als je aan de andere kant out wil worden zonder welvaartsziekten is het beste wat je kan doen vegan te worden en een pilletje B12 bij te slikken. Makkelijk en gezond.
Komt ie. Dit is hoe de toonaangevende American Dietetic Association denkt over een strikt plantaardig (veganistisch) dieet:
“It is the position of the American Dietetic Association that appropriately planned vegetarian diets, including total vegetarian or vegan diets, are healthful, nutritionally adequate, and may provide health benefits in the prevention and treatment of certain diseases. Well-planned vegetarian diets are appropriate for individuals during all stages of the life cycle, including pregnancy, lactation, infancy, childhood, and adolescence, and for athletes.”
Bron: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19562864
Lierre Keith valt sowieso niet serieus te nemen. Ze is bovendien nooit echt veganist geweest (“‘I binged on eggs and dairy every chance I got”, audiofile beschikbaar online). Daar tegenover staat een overweldigende hoeveelheid empirisch bewijs van long-time vegans die in prima gezondheid verkeren.
Daarnaast is het ook vrij bizar om ‘cavemen’ steeds aan te halen als toonbeeld van blakende gezondheid.
Of iets ‘natuurlijk’ is of niet zegt ook niets over de moraliteit ervan. Het is een ethisch irrelevant criterium. Er gebeuren talloze dingen in de wilde natuur die mensen als immoreel zien. Onze moraal is anderzijds ook niet gebaseerd op wat leeuwen doen, of op wat onze voorouders allemaal deden.
Ook buiten de bio-industrie lijden dieren voor de productie van vlees, zuivel, eieren en andere dierlijke producten. Ze eindigen doorgaans allemaal vroegtijdig in dezelfde soort slachthuizen waar hen een stressvol en wreed einde wacht. Ze worden gedurende hun leven allemaal gezien als eigendom en ondergeschikt gemaakt aan de economische belangen van veehouders. De biologische/biologisch dynamische sectoren vormen hierop geen uitzondering.
Tot slot; snap ik niet zo goed de waarde van en stuk dat de ‘morele aspecten’ weglaat terwijl die juist de essentie zijn van deze discussie. Waarom laat je deze aspecten achterwege? Omdat ze leiden tot een onvermijdelijke conclusie?
Please educate yourself properly before writing this nonsense: http://nutritionfacts.org/
Leuk artikel! xo
Super goed stuk! Jammer dat ik een aantal reacties zie waarin staat dat jij je niet goed verdiept zou hebben in de materie. Je hebt duidelijk flink wat onderzoeken gelezen en daarvan een aantal feiten op een rij gezet. Mijn complimenten!
In tegendeel. Dit artikel is geschreven na een middagje googelen.
Heb je onlangs het nieuws gevolgd over bewerkt vlees?
In Amerika zijn ze er toch ook echt van overtuigd dat het erg gezond is om vegetarisch/veganistisch te eten. Ik ben ook sinds een jaar geswitcht naar een plantaardig dieet. Ik heb me nog nooit zo goed gevoeld! Geen hormoonschommelingen meer, meer energie en een veel betere huid. Daarnaast ook nog alle voordelen die het oplevert voor het milieu. Nou daar doe ik het wel voor hoor!
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19562864
hoe komt dat ik (wetenschappelijk) onderbouwde argumenten lees / hoor van andere bronnen die het tegenoverstelde beweren. En neen niet zomaar een artikeltje van de krant… Ik heb heel wat onderzoek gedaan, ik kan er kop nog staart van maken.
Metabolic typing, Lierre Keith, Sally Fallon, Weston Price, appeal to nature drogreden, paleodieet, Dr. Mercola,… Dat artikel bevat zowat 100% pseudowetenschap (zie bv. http://rationalwiki.org/wiki/Weston_A._Price_Foundation, http://rationalwiki.org/wiki/Mercola, http://rationalwiki.org/wiki/Paleo_diet). Enkel een link naar de kritiek op die China studie lijkt me ok te zijn, de rest is allemaal pseudowetenschappelijke onzin. Dat van die metastudies en de studie van de zevendedagadventisten wordt totaal verkeerd voorgesteld (in die studies wordt bv gecorrigeerd voor alcoholinname). Als je de betrouwbaardere wetenschap wil (met meta-analyses): https://stijnbruers.wordpress.com/2014/11/20/the-health-benefits-of-vegan-diets/ Zie daar de meta-analyses over kanker bij vlees, wat de grootste voedingsdeskundigenorganisatie (ADA – Academy of Nutrition & Dietetics) zegt over gezondheid van veganisme bij bv zwangere vrouwen en kinderen (http://www.vrg.org/nutrition/2009_ADA_position_paper.pdf). Qua gezondheid is er geen verschil tussen biovlees en gangbaar vlees: beiden zijn ongezond omwille van bepaalde dierlijke eiwitten en verzadigde vetten.
Bedankt Stijn, het is zo lastig om goede info te vinden over dit onderwerp! Zelfs artsen zijn het niet met elkaar eens…. Na een vreselijke tijd met borstkanker zoek ik alles over gezonde voeding, zuivel heb ik al in de ban gedaan, vlees ook, alleen vis en soms ei gebruik ik nog en durf ik er niet helemaal uit te gooien omdat ik niet weet of het wel gezond is. Ik ben nog jong en heb sinds kort weer een kindje, geef borstvoeding, maar wil eigenlijk wel veganistisch eten…. Volgens jou kan dat dus? Ik hoor graag meer!
Verhaal is gewoon hoe ik het altijd heb gedacht. Amerikaanse boekaniers aten vrijwel alleen vlees, en hadden in hun tijd maar verhouding een zeer hoge levensverwachting. We zijn van nature vleeseters die onder bepaalde voorwaarden een beperkte hoeveelheid plantaardig voedsel op kunnen nemen.
uuhmm dit is echt wel achterhaald. doe dit ‘onderzoek’ nog een keer en dan graag met bronnen. Check daarna de onderliggende belangen van je bronnen. dank.
Interessant het standpunt te lezen van iemand die tegen veganisme pleit. Het internet is inderdaad een wirwar aan info, onderzoekers willen uiteindelijk hun eigen hypotheses waarmaken. Ik ga uit van common sense. Daarom geloof ik niet dat wij van nature vleeseters zijn. Ik heb nog nooit een levend koe “geroken†en de sterke behoefte gehad deze uiteen te rukken. Daarbij heb ik als volwassen mens ook niet de behoefte om moedermelk vol hormonen van een ander wezen te drinken en de ongesteldheid van een kip te eten. Etnisch gezien vind ik het ook echt absurd dat we jaarlijks alleen al in Nederland 647.265.300 dieren (CBS) slachten voor ons eigen plezier. Maar goed, over het algemeen houden mensen van huisdieren, niet van dieren. Daarnaast is de vlees/zuivel industrie nu al de grootste vervuiler van het milieu, een onderwerp waar liever niemand zich aan wil branden. Ik heb niet de illusie dat iedereen plant-based gaat, maar onze vleesconsumptie is buiten proportie, ook in vergelijking met onze zogenaamde vleesetende voorouders. Moeilijk is het soms wel, in deze dierlijke-producten-gedreven-markt (melkpoeder zit zelfs in tomaten tapenade en chips). Dus kan me voorstellen dat velen dit niet kunnen volhouden.
Elk mens zit anders in elkaar en ja er zitten in vlees en vis voedingsstoffen die een mens nodig heeft en als je je daarin verdiept als veganist dan vind je andere voeding waar die voedingsstoffen ook in zitten. Dit stuk is incorrect en er wordt gesuggereerd veel onderzoek gedaan te zijn. Als je echt grondig onderzoek gedaan zou hebben dan zou je ook ontdekt hebben dat veel mensen die plantaardig zijn gaan eten veel minder medicijnen zijn gaan) gebruiken, meer energie hebben en minder vaak ziek zijn. Er zijn ook veganisten en vegetariërs die heel veel chips en patat eten en dat is ook niet echt gezond en dan kan het gebeuren dat je een ongezond dieet hebt, en die mensen heb jij aangehaald in je stukje.
En dan heb ik het nog niet eens over de milieu aspecten, onze overbevolking, de vervuiling van de vee-industrie en de ongelooflijke dis-respectvolle manier waarop we met dieren omgaan en de semi beschaving die het normaal vindt dat wij andere diersoorten mogen vermoorden om als voeding te dienen.
Waar ik al jaren bang voor ben is dat met dieren al tijden met groeihormoon word volgespoten. Zo ook een ander fenomeen de plof kip.
Ze nemen het niet zo nou in voedselketen voor de mens.
Om uit te zoeken wat eraan toegevoegd is ben je dag bezig op Google om te kijken welke echt slecht zijn voor de mens.
Ik eet 1A. 2 keer in de week vlees.
Maar heb totaal geen vertrouwen in de voedselketen.
Ze gooien er vaak veel rommel aan toe,bv gemaakte vleesproducten, vlees in blik wat jaren goed blijft en Vis.
Denk dat je goed moet beseffen wat je eet, en luister naar je lichaam.
Met mate en dan nog bewust blijven dan kan je gerust lekker eten en gezond.
Dan heb je het boekje waar de E code voor staan in voedsel.
Allergie is nog nooit zo groot geweest onder de mens.
Dus ook zorg kosten want veel mensen krijgen veel klachten wat er zoal is toe gevoegd aan het eten.
Dus op naar de dokter en onderzoeken.
Kan echt veel beter !
Rein Mulder Art reinmulder.com
Sorry, maar je onderbouwt niks. Je doet allerlei loze uitspraken zonder enige back-up van bronnen of argumentatie. Want welke stoffen zou je dan precies missen als je geen vlees eet? Je moet je dieet misschien aanpassen, maar het is niet zo dat vlees essentieel is voor het menselijk lichaam. De onwetendheid van jou en mensen op deze blog is bizar. Ik hoop dat je beseft dat het schadelijk kan zijn om dit soort ‘fake news’ de wereld in te slingeren, aangezien ik zie dat je blog door velen gelezen wordt. Als veganist mis je niet meteen eiwitten, denk aan pindakaas, andere noten en verschillende soorten bonen (soya, kidney bonen).